کد مطلب:288459 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:275
دلیل عقلی
عقل حكم می نماید كه لطف از جانب خدای تعالی امری لازم و حتمی است. لطف آن است كه خداوند وسائلی فراهم آورد كه بنده اش بتواند به او تقرب جوید و از
[ صفحه 89]
معصیتش باز ایستد، به حدی كه هیچ راه عذری برای كسی باقی نگذارد، بدون اینكه اجباری در كار باشد. خداوند می فرماید: لئلا یكون للناس علی الله حجه: تا اینكه مردم بر خداوند حجت و برهانی نداشته باشند. بر این اساس، عقل به ارسال پیامبران حكم می نماید تا خواست خداوند را به مردمان برسانند و اموری كه آنان را به خدا نزدیك یا دور می سازد، بر ایشان تبیین كنند. از طرف دیگر، انبیاء باید در میان مردم به عدل حكم نمایند. كه لازمه این بر پائی عدالت، منزه و معصوم بودن آنان از هر گناه و زشتی و عیب است. در امتداد رسالت، مساله جانشینی آنان مطرح می شود، كه عقل هم حكم به لزوم آن می دهد. زیرا بعد از وفات پیامبر، این وصی اوست كه باید شریعتش را پاس دارد، آن را به همه مردم ابلاغ نماید و تحریف و بدعت را از آن بزداید. و اجرای عدالت و گرفتن حق مظلوم از ظالم نیز از وظایف آنان می باشد. این تشابه تكالیف، همگونی خصائص را نیز در پی دارد، به این نحو كه عصمت و تنزیه انبیاء عینا در جانشینانشان ملحوظ است. شاهد بر این ویژگی، سخن خدای تعالی است كه خطاب به ابراهیم خلیل می فرماید: انی جاعلك للناس اماما: قال: و من ذریتی. قال: لا ینال عهدی الظالمین. من تورا امام بر مردم قرار دادم. (ابراهیم) گفت: و از ذریه ام نیز؟ فرمود: عهد من به ظالمان نرسد. غیر معصوم كه صدور معصیت از وی جایز است، ظالم بر نفس خود می باشد. از طرف دیگر، نصب این جانشینان پیامبر، بطور حتم باید از جانب خداوند متعال باشد، نه اینكه مردم خود به انتخاب او بپردازند. زیرا عصمت مقامی است كه كسی جز پروردگار به آن واقف نیست. مزید بر آن اینكه وا گذاشتن این امر به مردم باعث هرج و مرج می شود، و نزاع و اختلاف و فساد پدید می آورد.
[ صفحه 90]
بنابراین - طبق حتمیت لزوم حجت بر زمین - در هر زمانی باید امامی معصوم وجود داشته باشد كه منصب امامت او از جانب خدای تعالی معین گردیده باشد. كلیه مسلمین اتفاق نظر دارند كه هیچیك از پیشوایان و خلفا، این ویژگی ها را نداشته اند و تنها امامان دوازده گانه شیعه هستند كه بر اوج این بلندادست یازیده اند. شیخ مفید رضوان الله علیه در ارشاد می نویسد: از دلائل امامت قائم به حق، فرزند امام حسن عسكری علیه السلام، این اقتضای عقل است كه در هر زمان باید امامی معصوم باشد كه به كمال رسیده و بی نیاز از همه مردم در احكام دین و علوم و معارف باشد زیرا ممكن نیست كه مكلفین فاقد پیشوائی باشند كه به واسطه وجود او به طریق خیر و سعادت روند و از فساد و تباهی دوری جویند. چنانچه همه جوامع بشری، رهبری را نیازمندند كه سركشان را تادیب سازد، خطا كاران را به اره راست بدارد دست ظالمان را از حقوق مظلومان كوتاه نماید. كما اینكه او وظیفه دارد كه جاهلان را علم و بینش آموزد، غافلان را هوشیار نماید، گمراهان را بیم دهد، حدود و احكام شرع را بپا دارد، نزاع افكنان را از میان مردم طرد كند، فرمانداران را نصب و مزرها را حفظ نماید، نگهبان اموال خلائق و پاسدار اسلام باشد، و مردم را در جمعه ها و اعیاد گرد آورد. بر اساس این وظایف، لاجرم این پیشوا باید معصوم از گناه و خطا باشد، و هیچیك از افراد امت در پیراستگی همتای او قرار نگیرند، زیرا اگر كسی برتر از وی باشد، آن فرد امام بر او خواهد بود. چنین فردی كه متصف به این اوصاف است، باید بوسیله نصف صریح معین گردد، یا معجزه ای از او به ظهور رسد كه وی را از دیگران ممتاز نماید. این صفات و ویژگی ها در كسی موجود نمی باشد مگر آن فرد كه اصحاب امام حسن عسكری علیه السلام امامت او را ثابت نمودند، یعنی فرزندش مهدی علیه السلام. این مطلب اصلی است در باب امامت كه با وجود آن، نیازی به آوردن نصوص و روایات نیست، چرا كه این دلیل به مقتضای حكم عقل
[ صفحه 91]
، منصب امامت را ثابت می كند و استدلال به آن جای هیچ شبهه ای را باقی نمی گذارد. اما با این وجود، روایاتی در نص با امامت فرزند امام حسن عسكری علیه السلام وارد شده كه راه هیچ عذری را باقی نگذارده است.
[ صفحه 89]
معصیتش باز ایستد، به حدی كه هیچ راه عذری برای كسی باقی نگذارد، بدون اینكه اجباری در كار باشد. خداوند می فرماید: لئلا یكون للناس علی الله حجه: تا اینكه مردم بر خداوند حجت و برهانی نداشته باشند. بر این اساس، عقل به ارسال پیامبران حكم می نماید تا خواست خداوند را به مردمان برسانند و اموری كه آنان را به خدا نزدیك یا دور می سازد، بر ایشان تبیین كنند. از طرف دیگر، انبیاء باید در میان مردم به عدل حكم نمایند. كه لازمه این بر پائی عدالت، منزه و معصوم بودن آنان از هر گناه و زشتی و عیب است. در امتداد رسالت، مساله جانشینی آنان مطرح می شود، كه عقل هم حكم به لزوم آن می دهد. زیرا بعد از وفات پیامبر، این وصی اوست كه باید شریعتش را پاس دارد، آن را به همه مردم ابلاغ نماید و تحریف و بدعت را از آن بزداید. و اجرای عدالت و گرفتن حق مظلوم از ظالم نیز از وظایف آنان می باشد. این تشابه تكالیف، همگونی خصائص را نیز در پی دارد، به این نحو كه عصمت و تنزیه انبیاء عینا در جانشینانشان ملحوظ است. شاهد بر این ویژگی، سخن خدای تعالی است كه خطاب به ابراهیم خلیل می فرماید: انی جاعلك للناس اماما: قال: و من ذریتی. قال: لا ینال عهدی الظالمین. من تورا امام بر مردم قرار دادم. (ابراهیم) گفت: و از ذریه ام نیز؟ فرمود: عهد من به ظالمان نرسد. غیر معصوم كه صدور معصیت از وی جایز است، ظالم بر نفس خود می باشد. از طرف دیگر، نصب این جانشینان پیامبر، بطور حتم باید از جانب خداوند متعال باشد، نه اینكه مردم خود به انتخاب او بپردازند. زیرا عصمت مقامی است كه كسی جز پروردگار به آن واقف نیست. مزید بر آن اینكه وا گذاشتن این امر به مردم باعث هرج و مرج می شود، و نزاع و اختلاف و فساد پدید می آورد.
[ صفحه 90]
بنابراین - طبق حتمیت لزوم حجت بر زمین - در هر زمانی باید امامی معصوم وجود داشته باشد كه منصب امامت او از جانب خدای تعالی معین گردیده باشد. كلیه مسلمین اتفاق نظر دارند كه هیچیك از پیشوایان و خلفا، این ویژگی ها را نداشته اند و تنها امامان دوازده گانه شیعه هستند كه بر اوج این بلندادست یازیده اند. شیخ مفید رضوان الله علیه در ارشاد می نویسد: از دلائل امامت قائم به حق، فرزند امام حسن عسكری علیه السلام، این اقتضای عقل است كه در هر زمان باید امامی معصوم باشد كه به كمال رسیده و بی نیاز از همه مردم در احكام دین و علوم و معارف باشد زیرا ممكن نیست كه مكلفین فاقد پیشوائی باشند كه به واسطه وجود او به طریق خیر و سعادت روند و از فساد و تباهی دوری جویند. چنانچه همه جوامع بشری، رهبری را نیازمندند كه سركشان را تادیب سازد، خطا كاران را به اره راست بدارد دست ظالمان را از حقوق مظلومان كوتاه نماید. كما اینكه او وظیفه دارد كه جاهلان را علم و بینش آموزد، غافلان را هوشیار نماید، گمراهان را بیم دهد، حدود و احكام شرع را بپا دارد، نزاع افكنان را از میان مردم طرد كند، فرمانداران را نصب و مزرها را حفظ نماید، نگهبان اموال خلائق و پاسدار اسلام باشد، و مردم را در جمعه ها و اعیاد گرد آورد. بر اساس این وظایف، لاجرم این پیشوا باید معصوم از گناه و خطا باشد، و هیچیك از افراد امت در پیراستگی همتای او قرار نگیرند، زیرا اگر كسی برتر از وی باشد، آن فرد امام بر او خواهد بود. چنین فردی كه متصف به این اوصاف است، باید بوسیله نصف صریح معین گردد، یا معجزه ای از او به ظهور رسد كه وی را از دیگران ممتاز نماید. این صفات و ویژگی ها در كسی موجود نمی باشد مگر آن فرد كه اصحاب امام حسن عسكری علیه السلام امامت او را ثابت نمودند، یعنی فرزندش مهدی علیه السلام. این مطلب اصلی است در باب امامت كه با وجود آن، نیازی به آوردن نصوص و روایات نیست، چرا كه این دلیل به مقتضای حكم عقل
[ صفحه 91]
، منصب امامت را ثابت می كند و استدلال به آن جای هیچ شبهه ای را باقی نمی گذارد. اما با این وجود، روایاتی در نص با امامت فرزند امام حسن عسكری علیه السلام وارد شده كه راه هیچ عذری را باقی نگذارده است.